Urtica dioica L.

Кимёвий таркиби

Қичитқи ўт баргларида 269 мг% гача С витамини, каротин ва бошқа каротеноидлар (50 мг% гача), В ва К витаминлари, чумоли, пантотен ва бошқа органик кислоталар мавжуд. Баргларида 5% гача хлорофилл, 2% дан ортиқ танин, қатрон, протопорфирин, копропорфирин, ситостерин, уртицин гликозиди, темир, фитонцидлар, кверцетин, кофеин, кумар, ферула кислоталари, ацетилхолин, гистамин ва 5-гидрокситриптамин топилган.

Ишлатиладиган қисми

Фойдаланиш учун кўрсатмалар

У ичга қон тўхтатувчи восита сифатида ва бачадоннинг қисқарувчи фаоллигини ва қон ивишини оширадиган восита сифатида ишлатилади. У климатерик даврдаги, геморройдан ва бошқа қон кетишларда жуда самарали. Ташқи томондан янги барглари ёки қуритилган баргларнинг кукуни йирингли яраларни ва варикозли сурункали яраларини даволашда ишлатилади. Қичитқи ўт барглари анемияни даволаш учун ишлатилади. Суюқ экстракти, дамламаси ва настойкаси ишлатилади. Болгария, Польша, Германияда қичитқи ўти препаратлари анемия, атеросклероз, мушак ва бўғим ревматизм, буйрак ва сийдик пуфагининг яллиғланиши, жигар касалликлари, геморрой, тери касалликлари, биринчи даражали куйишлар, соч тўкилишида ишлатилади.

Рецептлар

Четан, наъматак, брусника, қорақат ва сабзи илдизи мевалари билан бирга қичитқи ўт витаминли чойнинг бир таркибий қисмига киради. Қичитқи ўт барглари ичак фаолиятини тартибга солувчи ошқозон чойининг бир қисми, шунингдек, ич юмшатувчи чой (итшумурт пўстлоғидан 3 қисм, қашқарбеда ўтидан 1 қисм ва қичитқи ўт баргларидан 1 қисм) таркибига киради. Бел ва бўғимлардаги оғриқни йўқотиш учун 3 ош қошиқ тўғралган баргларни 2 стакан қайноқ сувга дамланади. Кунига 4 марта ярим стакандан ичилади. Бўғимларнинг ревматизмида қичитқи ўтлар касал жойни куйдириш учун ишлатилади. Безгакда саримсоқ билан қичитқи ўтининг дамламаси тайёрланади: қичитқи ўт илдизининг 2 қисмини саримсоқнинг 1 қисми билан аралаштирилади ва 20 қисм ароқ қуйилади (ярим литр ароқ учун 1 ош қошиқ қичитқи илдизи ва ярим қошиқ саримсоқ); 6-8 кун тургандан кейин кунига 1 ош қошиқдан 3 марта ичилади (сув билан суюлтириб). Худди шу настойкани беморнинг танасига суртиш мумкин. Геморройдан қичитқи ўт барглари ва ўтган йилдан олдинги итшумурт пўстлоғини олиб, аралашма тайёрланади: бир литр қайноқ сув учун 8 г дан иккала ўтдан олинади, 10-15 дақиқа давомида оловда пиширилади; кунига 4 марта бир стакандан ичилади. Қайнатма геморройнинг қаттиқ оғриқларини енгиллаштиради. Дизентерия ва ошқозон касалликларида тенг миқдорда қичитқи ўти ва маймунжон барглари ва пояларидан дамлама тайёрланади. Ярим стакан қайноқ сув учун аралашмадан бир чой қошиғи солиб, дамланади: кунига 3 марта ярим стакандан ичилади. Агар пиширилган дамлама духовкада буғланса, препаратнинг самарадорлиги ошади. Қичитқи ўт баргларининг янги шарбати барча ҳолатларда қайнатма ўрнини босиши мумкин (дозаси экстракти ёки настойкасининг дозасига тенг). Қичитқи ўтни қўллаш усуллари: суюқ экстракти: 30,0 мл ёки ярмигача қуюлтирилган қайнатма, экстракти — 25-30 томчидан, қайнатмаси — 1 чой қошиқдан кунига 3 марта ичилади. Экстрактни алмаштирадиган янги шарбати кунига 1 марта 3 чой қошиқдан ичилади. Илдиз ва меваларни тайёрлаш (гижжаларга қарши): 15.0–200.0; бир вақтнинг ўзида 2-3 ош қошиқдан ичилади. Қичитқи ўт баргларини қайнатмаси: 15.0-200.0; кунига 3 марта бир ош қошиқдан ичилади.

Бошқа хусусиятлари

Озуқабоп, бўяшда, косметика, тўқимачиликда ишлатилади. Қичитқи ўти қимматли озуқабоп ўсимликдир. Россияда баҳорда ёш барглари ва пояларидан яшил шўрва пиширилади, уни борш ва шўрваларга қўшилади, ўсимликнинг парҳез қиймати, айниқса, баҳорда танадаги витаминлар захиралари тугаганда юқори бўлади. Кавказда қичитқи ўтининг ёш барглари салат шаклида янги истеъмол қилинади, бошқа ўтлар билан аралаштирилади, кўплаб овқатларга қўшилади, тузланган ҳолатда ҳам ишлатилади.

Манба

1.Акопов И.Э. Важнейшие отечественные лекарственные растения и их применение.–Ташкент: Медицина, 1990.– 446 с. 2.Дадабаева О. Дикорастущие лекарственные растения флоры Таджикистана//Худжанд: «Рахим Джалил»- 1996,-586 с. 3.Растительные лекарственные средства Абу Али ибн Сино (Авицены). Справочник // Под редакцией Ш.Б.Иргашева. – Ташкент: Абу Али ибн Сино, 2003. – 457 с. 4.Сахобиддинов С.С. Дикорастущие лекарственные растения Средней Азии. Ташкент: Госиздат УзССР -1948, -216 с. 5.Хожиматов O.K. Лекарственные растения Узбекистана (свойства, применение и рациональное использование) // Ташкент: «Маънавият» – 2021, – 328 с. 6.https://planta-medica.uz/urtica-dioica-l-krapiva-dvudomnaya/ 7.https://good-tips.pro/index.php/medicinal-plants/nettle-health-benefits

Эслатма

Маълумот киритилмаган

Тадқиқот давомида олинган маълумотлар

Маълумот киритилмаган