Rumex confertus Willd.

Кимёвий таркиби

Отқулоқ илдизларида хризофан кислотаси, эмодин ва хризофанол ўз ичига олган 4% гача антракинон ҳосилалари мавжуд; пирокатехин гуруҳининг 8,15% танинлари (ровочга қараганда кўпроқ); флавоноидлар (шу жумладан неподин), органик кислоталар (оксалат, қаҳва ва бошқалар), К витамини, эфир мойи, қатронлар, темир (органик бирикмалар шаклида). Меваларда антрахинон ҳосилалари ва танинлар топилган. Баргларда флавоноидлар (гиперозид, рутин ва бошқалар), аскорбин кислотаси ва каротин мавжуд. Гулларда аскорбин кислотаси (68,4 мг%) мавжуд. Ўсимликнинг барча қисмларида кўп миқдорда кальций оксалат мавжуд. Отқулоқнинг кимёвий таркиби ровочга яқин. Ундаги антрагликозидлар миқдори камроқ бўлса-да, отқулоқни қимматли доривор хом ашё деб ҳисоблаш учун етарлича мавжуд. Ўсимлик антибактериал фаолликка эга.

Ишлатиладиган қисми

Барглари, уруғлари, илдизлари

Фойдаланиш учун кўрсатмалар

Авиценна отқулоқнинг доривор хусусиятлари ҳақида шундай ёзган эди: «сиркада қайнатилган отқулоқ илдизлари тирноқларни камайтиришга ёрдам беради ва агар отқулоқни шаробда пиширилса, ундан темираткиларни даволаш учун фойдалидир. Қўтир учун иссиқ сувда отқулоқнинг қайнатмаси қўлланилади, отқулоқнинг шарбатидан ванналарга солинади. Сиқилган отқулоқ шарбати, шунингдек, унинг шаробдаги қайнатмаси билан тиш оғриғида оғиз чайилади, шунингдек, қулоқ остида ҳосил бўлган ўсмалардан ёрдам беради. Отқулоқ ва унинг уруғлари, айниқса, йирик турларнинг уруғлари, улар барглари, агар пиширилган бўлса, бироз юмшатувчи восита дейишади, лекин уруғлари албатта мустаҳкамловчи восита сифатида ишлатилади. Тиббиётда у қон кетаётган ошқозон яраси, колит ва энтероколит, геморрой, холецистит ва гепатохолецистит, гипертония, шунингдек, гижжаларга қарши даволашда ишлатилади, чунки отқулоқ препаратлари ҳам антигельминт таъсирга эга. Кичик дозаларда отқулоқ бириктирувчи, диареяга қарши ва сафро ҳайдовчи таъсирга эга, катта дозаларда – ич юмшатувчи восита сифатида қўлланилади. Шу билан бирга, у ичакларнинг қисқарувчи функциясини, асосан, йўғон ичак мушакларини рағбатлантиради. Отқулоқнинг бириктирувчи таъсири танинлар, ич юмшатувчи таъсири – антрохинон бирикмаларининг мавжудлиги билан боғлиқ. Ич юмшатувчи таъсири препаратни қабул қилгандан 8-12 соат ўтгач содир бўлади. Йўғон ичак мушакларига таъсир кўрсатади ва нажас массаларини юмшатишга ёрдам беради. Узоқ муддатли фойдаланишда ўрганувчанлик пайдо бўлиши мумкин. Кичик дозаларда (2,5-5 г) у рефлекс табиатли сафро ҳайдовчи таъсирга эга. Ўсимлик илдизларининг галеник препаратлари қон тўхтатувчи, бактерицид, яллиғланишга қарши, гипотензив ва тинчлантирувчи таъсирга эга. Отқулоқ илдизларининг суюқ экстракти тинчлантирувчи таъсирга эга ва биринчи ва иккинчи босқичдаги гипертонияда қон босимини пасайтиради. Ташқи томондан, илдизларнинг қайнатмаси халқ табобати томонидан ванналар ва турли тери касалликлари учун ювиш учун ишлатилади. Илдизи (кукун) ҳайвон ёғи билан аралаштирилади ва бу малҳами қўтирни даволашда ишлатилади. Паста шаклида нордон сут ёки қаймоқ билан янги майдаланган илдизлари тери касалликлари учун ишлатилади, уларнинг пишиши учун фурункулларга ва тез шифо бериш учун яраларга қўлланилади.

Рецептлар

Барглари хом ёки қайнатилган ҳолда ишлатилади. Уларни кейинчалик фойдаланиш учун ҳам қуритиш мумкин. Баргларни салатларга қўшиш, кўкатлар сифатида ёки шўрваларга қўшиш мумкин. Фақат жуда ёш барглардан фойдаланиш керак, поляси ривожланишидан олдин терилади, чунки кейин барглар аччиқ бўлиши мумкин. Эрта баҳор ва кузда истеъмол қилинганда, улар кўпинча жуда ёқимли таъмга эга бўлиши мумкин. Барглари витаминлар ва минералларга, айниқса, темир ва А ва С витаминларига жуда бой. Пояси хом ёки қайнатилган ҳолда ишлатилади. Уларни ташқи қобиғидан тозалаб, ўзак қисмини ейиш яхшидир. Уруғлари ҳам хом ёки қайнатилган ҳолда ишлатилади. У пиньол ёки майдаланган кукун сифатида ишлатилиши ва қуймоқ тайёрлаш учун ун сифатида ишлатилиши мумкин ва ҳоказо. Уруғни йиғиш ва тайёрлаш жуда қийин.

Бошқа хусусиятлари

Илдизлардан сариқ, қуюқ яшил, жигарранг ва қуюқ кулранг бўёқларни олиш мумкин. Уларга ишқорлар керак эмас. Ўсимлик компост активаторининг муқобил таркиби. Бу бактериялар фаоллигини тезлаштириш ва шу билан компост тайёрлаш учун зарур бўлган вақтни қисқартириш учун компост уюмига қўшилиши мумкин бўлган бир нечта ўтларнинг қуритилган кукунсимон аралашмаси тайёрланади.

Манба

1. Скорбь. Современный травяной. Penguin 1984 ISBN 0-14-046-440-9 2. Похоть. J. Книга трав. Книги Bantam 1983 ISBN 0-553-23827-2 3. Баун. D. Энциклопедия трав и их использования. Дорлинг Киндерсли, Лондон. 1995 ISBN 0-7513-020-31

Эслатма

Маълумот киритилмаган

Тадқиқот давомида олинган маълумотлар

Маълумот киритилмаган