Raphanus raphanistrum subsp. sativus (L.) Domin

Кимёвий таркиби

Турп таркибида A, В1, B2, B5, B6, C, Е, PP, витаминлари, бета-каротин, микро ва макроэлементлар – калий (357 г учун 100 мг), калций (35 мг), магний (22 мг), натрий (13 мг), фосфор (26 мг), темир (1,2 мг). Маҳсулотнинг 100 граммида 36 ккал мавжуд.

Ишлатиладиган қисми

Илдизмева

Фойдаланиш учун кўрсатмалар

Қора турп шамоллашга қарши таъсирга эга, унинг таркибида табиий антибиотиклар ҳисобланган фитонцидлар мавжуд. Халқ табобатида қора турп шарбати бронхит, йўтал, шамоллашни даволаш учун ишлатилади. Шунингдек, илдиз сабзавот «ёмон» холестерин даражасини пасайтиришга, қон томирлари деворларини мустаҳкамлашга ва юрак-қон томир касалликлари хавфини олдини олишга, токсинларни тозалашга ёрдам беради.
Яшил турп (Марғилон): акс ҳолда марғилон деб аталадиган яшил турпда А витамини жуда кўп. Кўз соғлиғини яхшилайди ва оксидловчи стрессга қарши кучли антиоксидант ҳисобланади. Илдизли сабзавот асаб тизими учун фойдалидир, тана тўқималарининг янгиланишини оширади, терининг ва сочларнинг кўринишига ижобий таъсир кўрсатади. Шунингдек, у тоник таъсирга эга, қон босимини пасайтиради ва иммунитет тизимини оширади. Қизил турп: овқат ҳазм қилишни яхшилайди, ич қотишида ёрдам беради, иштаҳани оширади ва танани токсинлардан тозалайди. Сийдик ҳайдовчи ва ўт пуфагидаги тошларни эритиш таъсирига эга, иммунитет тизимини мустаҳкамлайди, атеросклерозни ривожланишига тўсқинлик қилади, танани холестериндан тозалайди.

Рецептлар

Катта турпни олиб (яхшиси қора), ундан юқори қисмини кесиб олинади, турпдан ўртасини олиб ташлаб ва бўш жойни асал билан тўлдирилади. Тешикни қопқоқ каби ёпилади, юқори қисмини кесиб олиб ва илиқ жойга қўйилади. Бир неча соатдан сўн бундай ноёб шарбатни қабул қилиш мумкин. Бу биринчи навбатда уйда тайёрланадиган дори -дармон ҳисобланади. Катталар учун бир ош қошиқ етарли бўлади. 2 соат ичида яна такрорлаш мумкин. Бу вақтга келиб, турпнинг ўртасига яна шифобахш асал билан тўлдирилади. Кейинги икки соат ичида яна такрорланади. Кучли узоқ муддатли йўтал билан бундай шарбат кунига 5-8 маҳал 1 ош қошиқдан ичиш жуда фойдалидир. Асал билан турп қуруқ ва ҳўл йўталда, грипп, бронхит, трахеит, пневмонияни даволашда ёрдам беради. Бу аралашма қалқонсимон безга фойдали таъсир кўрсатади, қон томирларини тозалайди, холестеринни камайтиради, шишни камайтиради, иштаҳани очади, зарарли микрофлорани йўқ қилади. Турп шарбати илдиз сабзавотлари билан бир хил фойдали моддаларга эга. У ташқи томондан компресслар, примочкалар сифатида ишлатилиши мумкин. Жароҳатни даволаш, яллиғланишга қарши ва бактерицид хусусиятларига эга, экземани даволашда ёрдам беради. Шунингдек, у сийдик ва сафро ҳайдовчи таъсирга эга, бронхит, трахеит, ўпка касалликларида самарали бўлиб, халқ табобатида вирусли касалликларга қарши восита сифатида ишлатилади.

Бошқа хусусиятлари

Таом тайёрлашда турпни ёш баргларини истеъмол қиладилар.
Саноатда: ушбу турдаги уруғлардан эфир мойи ишлаб чиқариш учун фойдаланиш мумкин. Ёввойи навларнинг уруғлари биоёқилғи сифатида ишлатилиши мумкин бўлган тахминан 48% ёғни ўз ичига олади. Яхши нектарбоп ўсимлик. Асалнинг маҳсулдорлиги 40-50 кг/га ни ташкил қилади.

Манба

1.https://ria.ru/20210323/redka-1602440459.html 2.https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D0%B4%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F 3.https://spbvedomosti.ru/news/country_and_world/chernyy-lekar-chem-polezna-redka/

Эслатма

Kенг тарқалган. Oшқозон-ичак тракти, жигар ва буйраклар касалликлари, ичак яллиғланиши, кислоталиги юқори гастрит билан оғриган одамлар, ҳомиладор ва емизикли аёллар учун ишлатмаслик керак.

Тадқиқот давомида олинган маълумотлар

Маълумот киритилмаган