Plantago major L.

Кимёвий таркиби

Ўсимлик хом ашёси гидролиз пайтида глюкоза va аукубигенинга парчаланадиган ксантоник гликозид акубинни ўз ичига олади; алкалоидларнинг излари, баъзи танинлар, шилимшиқлар, витаминлар (К витамини, провитамин А), баъзи аскорбин кислотаси, урон кислоталари. Уруғларда стероид сапонинлар, 44% гача шилимшиқ, 22% гача ёғли мой, 0,16-0,17% ўсимликтоз углевод, 22% оқсил va 16% аминокислоталар топилган. Янги баргларда флавоноидлар, кўп миқдорда маннитол карбонгидрат, лимон кислотаси мавжуд.

Ишлатиладиган қисми

Фойдаланиш учун кўрсатмалар

Баргизуб баргларининг дамламаси балғам кўчирувчи таъсирга эга ва бронхит, кўк йўтал, бронхиал астма, сил касаллиги учун қўшимча сифатида ишлатилади.Ўсимлик баргларидан олинган шарбат меъда ширасининг нормал ва паст кислоталиги билан сурункали гастрит, ошқозон яраси ва ўн икки бармоқли ичак яраси учун самарали фойда беради.Ўсимликда фитонцидларнинг мавжудлиги сабабли препаратнинг микробларга қарши таъсирини кўрсатади.Ўсимлик баргларидан сувли дамлама ва янги шарбати яраларни тез тозалаш ва даволашга ёрдам беради. Ушбу дорилар кўкаришлар, оғир жароҳатлар ва яралар, сурункали яралар, оқмалар, чипқон, фурункулларда примочка ва ювиш шаклида қўлланилади. Бундан ташқари, йирингли яралар ва фурункулезларга яхши ювилган янги барглар компресс сифатида ишлатилади. Унинг таркибидаги К витамини қон ивишини оширади, бу эса кўп қон кетишининг олдини олади. Ўсимлик яллиғланишга қарши таъсирга эга, бунинг натижасида у турли хил яллиғланишларда жуда самарали. Биринчидан, баргизуб асосидаги воситалар ёрдамида баъзи тери касалликларини (дерматит, псориаз касаллиги) даволаш мумкин, иккинчидан, ўсимлик бу ҳолатни осонлаштиради ва оғиз бўшлиғи (стоматит, гингивит) ва юқори нафас йўлларининг касалликларини тиклаш жараёнини тезлаштиради (тонзиллит, гайморит).Ўсимлик сийдик тутолмаслик ва чиқариш тизимларининг бошқа касалликларида, масалан, нефрит, энурезда қўлланилади. Ўсимликни бронхит ва бошқалар каби касалликларда ишлатишга имкон берадиган балғам кўчирувчи таъсири мавжуд. Ўсимликда мавжуд бўлган моддалар стафилококклар ва бошқалар каби баъзи патоген микроорганизмларга зарарли таъсир кўрсатади. Кўзнинг шох пардаси шикастланганда, фойдаланиш ҳам фойдали. Ўсимлик аёлларни жинсий органларига ҳам фойдали. Баргизуб ёрдамида аднексит, миометрит, параметрит, эндометрит каби касалликларни бартараф этиш мумкин. Агар ҳайз кўриш жуда оғриқли бўлса ўсимлик ёрдам беради Ўсимлик ановуляцияда ҳам ишлатилади (овуляция йўқлиги). Баргизуб барглари қувват берувчи ва мустахкамловчи восита сифатида ҳам ишлатилиши мумкин. Чарчоқ ва заифликда, шунингдек, ортиқча стресда ҳам фойда беради. Гипертензияда қон босими даражасини нормаллаштиришга ёрдам беради. Кўпинча енгил седатив сифатида ишлатилади. Баъзилар оғриқларда пешонага баргларни суртишади. Овқат хазм қилиш тизими учун фойдалидир. Биринчидан, бу шиллиқ пардаларнинг тез тикланишига ёрдам беради. Иккинчидан, бундай восита мос равишда овқат ҳазм қилиш шарбатлари ишлаб чиқаришни рағбатлантиради, иштаҳани оширади ва овқат ҳазм қилиш жараёнини осонлаштиради. Ўсимлик холестерин даражасини нормаллаштиришга ёрдам беради ва атеросклерознинг олдини олишнинг жуда самарали воситаси сифатида ишлатилади. Кўзнинг шох пардаси шикастланганда, фойдаланиш ҳам фойдали. Ўсимлик айёлларни жинсий органларига ҳам фойдали. Ўсимлик ёрдамида аднексит, миометрит, параметрит, эндометрит каби касалликларни бартараф этиш мумкин. Агар ҳайз кўриш жуда оғриқли бўлса ўсимлик ёрдам беради. Ўсимлик ановуляция учун ҳам ишлатилади (овуляция йўқлиги). Баргизуб барглари қувват берувчи ва мустахкамловчи восита сифатида ҳам ишлатилиши мумкин. Чарчоқ ва заифликда, шунингдек, ортиқча стрессда ҳам фойда беради. Гипертензия билан бундай табиий воситадан ҳам фойдаланиш мумкин, чунки у қон босими даражасини нормаллаштиришга ёрдам беради. Ўсимлик кўпинча енгил седатив восита сифатида ишлатилади. Баъзилар оғриқ учун чакка ва пешонага баргларни қўйилади. Ва бу ҳақиқатан ҳам ёрдам беради, чунки ўсимлик самарали табиий оғриқ қолдирувчидир. Шарбати овқат ҳазм қилиш тизими учун фойдалидир. Биринчидан, бу шиллиқ пардаларнинг тез тикланишига ёрдам беради. Иккинчидан, бундай восита мос равишда овқат ҳазм қилиш суюқлигини ишлаб чиқаришни рағбатлантиради, иштаҳани оширади ва овқат ҳазм қилиш жараёнини осонлаштиради. Ўсимлик холестерин даражасини нормаллаштиришга ёрдам беради ва атеросклерознинг олдини олишнинг жуда самарали воситаси сифатида ишлатилиши мумкин. Ўсимликнинг бундай доривор фойдали хусусиятлари уни отитни даволашда самарали қилади. Косметик мақсадларда ишлатилиши мумкин, чунки у яллиғланишни йўқотади ва терининг рангини янгилайди, шунингдек сочни мустаҳкамлайди ва мукаммал тозалайди. Мунтазам ва малакали фойдаланишда иммунитет тизимини мустаҳкамлаш мумкин. Фитонцидлар фойдали хусусиятлари организмга вируслар билан курашишга ёрдам берадиган моддалардир, шунинг учун ўсимлик ўткир респираторли инфекциялар ва ўткир респираторли инфекцияларнинг олдини олиш ва даволаш учун ишлатилиши мумкин. Буйраклар учун фойдалидир, чунки у уларнинг ишини яхшилайди ва ортиқча суюқликни олиб ташлайди, шишларни енгиллаштиради.

Рецептлар

Баргизуб баргларидан қайнатма тайёрлаш. 10 г (2 ош қошиқ) хом ашё эмалланган идишларга солинади, 200 мл (1 стакан) иссиқ сув қуйилади, қопқоқ билан ёпилади ва қайноқ сув ҳаммомида 30 дақиқа давомида қайнатилади. Кейин хона ҳароратида 10 дақиқа совутилади, филтрланади, қайнатма 200 мл бошланғич ҳажмгача қайнатилган сув билан тўлдирилади . 1/2 -1 / 3 стакан овқатдан 10-15 дақиқа олдин кунига 3-4 марта ичилади. Йўталганда баргизуб сиропи яхши ёрдам беради, уни тайёрлаш унчалик қийин эмас. Янги барг шарбатини олинади ва уни тенг нисбатда асал билан аралаштирилади. Аралашмани бир неча соатга қолдирилади ва беш-олти кун давомида кунига уч ёки тўрт марта бир ош қошиқ ичилади. Ўсимликнинг дамламаси стоматит, тонзиллит, отит ва бошқа касалликларда ишлатилади.100 гр қуритилган ўт, тахминан бир стакан ароқ керак бўлади. Хом ашёни ароқ билан тўлдирилади, идишни ёпилади, қоронғи ва салқин жойда икки ҳафта давомида тиндирилади. Тайёр дамламани сизиб олинади.Отит касаллигида пахта дамламада намланади ва қулоқларга қўйилади (чуқур қўйиш мумкин эмас!) ярим соатга қолдирилади. Стоматит ёки тонзиллит учун дамламани сув билан суюлтирилади (дамламанинг 10 қисми учун сувнинг 1 қисми олинади) ва томоқ ёки оғзингизни чайилади. Дамлама йўтал учун фойдали ҳисобланади. Икки ош қошиқ қуруқ ўтни бир стакан қайноқ сув солиб, сув ҳаммомига ёки ярим соат давомида 70-90 даражага қадар қиздирилган печга қўйилади, сўнгра 1 соат тиндирилади. Кунига уч-тўрт марта чой қошиқда ичилади.Қайнатма тайёрлаш учун тайёрлаш учун бир ош қошиқ қуруқ хом ашёни бир стакан сув билан тўкиб ташланг ва 15 дақиқа қайнатиб олинади, сўнгра сизиб олинади.
Ўсимликнинг барглари ҳам кўплаб ўсимлик чойларининг бир қисмидир.

Бошқа хусусиятлари

Косметик мақсадларда ўсимлик муваффақиятли қўлланилади. Қайнатмалар ёки дамламалар хусунбузарларда ва бошқа тошмали муаммолар артиш ёки компресс учун ишлатилади. Ўсимлик шарбатини музлатиб, кейин юзинга муз бўлаклари билан артилса, терини янгиланади, шишлар тарқалади. Бундан ташқари, сочларни Ўсимлик кайнатмаси билан ювиш мумкин.

Манба

1.Блинова К. Ф. и др. Ботанико-фармакогностический словарь : Справ. пособие / Под ред. К. Ф. Блиновой, Г. П. Яковлева. — М.: Высш. шк., 1990. — С. 225. — ISBN 5-06-000085-0. 2.Дадабаева О. Дикорастущие лекарственные растения флоры Таджикистана// Худжанд: «Рахим Джалил» – 1996, – 586 с. 3.Растительные лекарственные средства Абу Али ибн Сино (Авицены). Справочник // Под редакцией Ш.Б.Иргашева. – Ташкент: Абу Али ибн Сино, 2003. – 457 с. 4.Сахобиддинов С.С. Дикорастущие лекарственные растения Средней Азии. Ташкент: Госиздат УзССР -1948, -216 с. 5.Хожиматов O.K. Лекарственные растения Узбекистана (свойства, применение и рациональное использование) // Ташкент: «Маънавият» – 2021, – 328 6.https://planta-medica.uz/plantago-major-l-podorozhnik-bolshoj/

Эслатма

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар: меъда ширасининг кислоталилиги ошиши. Бу ҳолда ўсимлик вазиятни янада кучайтириши мумкин. Ўткир босқичда ўн икки бармоқли ичак ёки ошқозон яраси. Варикоз томирлари, тромбофлебит ва бошқалар каби қон ивиш хавфи ортиши билан боғлиқ касалликлар. Маҳсулотни қабул қила олмаслик. Баргизубни эҳтиёткорлик билан ишлатиш керак, чунки аллергик реакцияни ривожлантириши мумкин.

Тадқиқот давомида олинган маълумотлар

Маълумот киритилмаган