Glycine max (L.) Merr.

Кимёвий таркиби

Нав хусусиятларига ва ўсиш шароитларига қараб улар таркибида 27-50% оқсил, 15-28% мой, 14,0‒33,2% углеводлар, оз миқдордаги клетчатка ва 3,6‒6,4% кул бўлиши мумкин. 100 г қуруқ модда таркибида минерал тузлар 3,2 дан 4,2% гача, кальций 320 дан 350 мг гача, темир 9,2 дан 14,9 мг гача ва фосфор 580 дан 630 мг гача бўлиши мумкин. Соя таркибига кирадиган темир, бошқа маҳсулотлардан фарқли ўлароқ, организм томонидан анча яхши сўрилади. Соя уруғлари витаминларга бой: улар таркибида кўп миқдорда Р, С, РР, Е витаминлари ва баъзи миқдорда ‒ А, В1, В2, В3, В6, К мавжуд.

Ишлатиладиган қисми

Фойдаланиш учун кўрсатмалар

Бу кучли антиоксидант бўлиб, қон томирларини холестерин бляшкалари ҳосил бўлишидан ҳимоя қилади, саратон ҳужайраларининг ривожланишига тўсқинлик қилади, суякларни мустаҳкамлайди, қондаги қанд миқдорини нормаллаштиради, қариш жараёнини секинлаштиради. Климакс ва менопауза аломатларини камайтириш, мия ва марказий асаб тизимини рағбатлантириш, юрак касалликларининг олдини олиш, радиация касаллиги аломатларини камайтириш, қандли диабетда глюкоза даражасини нормаллаштириш ва асоратларнинг олдини олиш, меъда ширасининг камайиши ва ошқозон гиперсекрецияси, ошқозон яраси ва гастритни даволаш, сурункали ва ўткир юқумли касалликларни даволаш, Паркинсон касаллиги эҳтимолини камайтириш,
иммунитетни мустаҳкамлаш каби ҳолатларда қўлланилади. Соя танадан радионуклидлар ва оғир металл тузларини олиб ташлашга ёрдам беради.

Рецептлар

Янги ундирилган соя майсалари иммунитет тизимини мустаҳкамлаш орқали танага фойда келтиради ва шу билан уни зарарлардан ҳимоя қилади. Бунинг учун бир ҳовуч уруғ илиқ сувга солинади ва 12 соатдан кейин сув тўкиб ташланади. Кейин уларни нам мато устига олиб, қуёшли дераза остига қўйилади, ниҳоллар пайдо бўлгунча сув пуркаб турилади. Бундай уруғлар майдалагичда эзилади ва кунига бир ош қошиқдан истеъмол қилинади ёки қайноқ сув билан ювилади ва салатларга қўшилади. Танадан радиоактив моддалар ва токсинларни чиқариш учун ҳар куни қайнатилган соя камида бир ош қошиқдан ейишга тавсия этилади. Анемияда кунига уруғлардан бир стакан дамлама тайёрланиб, уни бир нечта дозаларга бўлиб ичиш тавсия этилади. Бунинг учун ўсимликнинг бир чой қошиғи уруғи устига бир стакан қайноқ сув билан қуйилади, ярим соатга қолдирилади ва фильтрланади. Соя маҳсулотлари организмга фойда келтириши ва танадаги заҳарларни зарарсизлантириши мумкин. Юқори кислотали ва ошқозон яраси бўлган гастритда кунига уч маҳал бир ош қошиқ соя сути ичилади. Бунинг учун соя унига тенг миқдорда сувга қуйилади ва бир неча соатга қолдирилади. Аралашма пиширилгандан сўнг, озгина туз қўшилади ва сизиб олинади. Даволаш курсидан сўнг кимёвий дорилар қабул қилинмайди ёки ўхшаш хусусиятларга эга ширинмия маҳсулотлари билан алмаштириш тавсия этилади. Менопауза асоратларини юқотиш учун кунига уч маҳал соя сутини 2 та катта қошиқ билан ичиш мумкин. Холестеринни камайтириш учун соя мойи кунига бир-икки ош қошиқдан ичилади. Тезроқ таъсир этиши учун уни тотим экстрактининг қайнатмаси ва дамламаси билан галлаш мумкин. Соя соуси қон айланишини яхшилаш учун овқатга қўшилади. Тромбофлебитни даволаш учун настарин асосидаги воситалардан фойдаланиш мумкин. Қўл ва юзнинг нозик силлиқ териси учун ниқобларга соя мойини қўшиб, у билан аппликациялар қилиш тавсия этилади.

Бошқа хусусиятлари

Соя дуккаклилар ва мойли ўсимликлар орасида энг кенг тарқалган. У озиқ-овқат, ем-хашак ва техник экин сифатида кенг қўлланилади. Ундан мой, сут ўрнини босувчи ва сут кислотаси ҳосил қиладиган маҳсулотлари, ун тайёрланади. Соя мойи дунёда ишлаб чиқарилган ўсимлик мойларининг тахминан 30% ни ташкил қилади. Соя уни оқсил қўшимчаси сифатида ишлатилади. Кўпинча гўшт ва сут маҳсулотларининг арзон ва фойдали ўрнини босувчи сифатида ишлатилади. Соя, шунингдек, қишлоқ хўжалик ёш ҳайвонлари озуқасининг бир қисмидир. Соя таомлари гўшт ва сут саноатида кенг қўлланилади ва кўплаб гўшт маҳсулотларининг бир қисмидир. Соя чиқиндисиз экин бўлиб, ўсимликнинг барча қисмлари тўрт юздан ортиқ турдаги турли хил маҳсулотларга қайта ишланади.

Манба

1.Ольховатов, Е. А. Использование сои в пищевых и медицинских целях / Е. А. Ольховатов, Л. В. Пономаренко, М. П. Коваленко. // Молодой ученый. – 2015. – № 15 (95). – С. 231-235. 2.https://www.litres.ru/uriy-konstantinov/soya-unikalnyy-produkt-primenenie-v-medicine-kulinarii-kosmetologii/chitat-onlayn/ 3.https://medicine-popular.ru/soja-lechebnye-svojstva-i-primenenie-v-narodnoj-4.medicine/https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%8F

Эслатма

Соя тавсия этилмайдиган ҳолатлар: сийдик тош касалликлари, паст кислоталилик, ҳомиладорлик; ёш болалар. Кенг маданийлаштирилган.

Тадқиқот давомида олинган маълумотлар

Маълумот киритилмаган